ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΞΟΛΟΘΡΕΥΤΗ.
Ο <Εξολοθρευτής> συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πιο
αγαπημένες μου ταινίες από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου να θέλει να καταλάβει
αυτό που έβλεπε στην οθόνη. Συγκεκριμένα οι δύο πρώτες ταινίες
<Εξολοθρευτές> του Τζέιμς. Κάμερον αποτελούν για εμένα πολύ επίπεδα
αριστουργήματα της έβδομης τέχνης.
Την δεύτερη ταινία την έχω δει τόσες πολλές φορές που τη
γνωρίζω πια, καρέ-καρέ. Την πρώτη ταινία (του 1984) την είχα πρωτοδεί στο
Στρατό το 1986. Τα επόμενα χρόνια, της δεκαετίας του 1980, την αναζήτησα στα
video club και την ξαναείδα. Είχα χρόνια
να ξαναδώ τον πρώτο <Εξολοθρευτή>. Πρόσφατα έκατσα να τον ξαναδώ.
Συνειδητοποίησα πως η ταινία ήταν ακόμη πιο συγκλονιστική απ’ όσο τη θυμόμουν.
Αυτό είχε γίνει επειδή τις εντυπώσεις είχε
<κλέψει> η επικρατούσα άποψη που
ήθελε το Terminator 2.(Judgment Day) του 1991 να είναι ανώτερο ,έτσι νόμιζα κι
εγώ μέχρι πρότινος, αλλά τείνω μάλλον να αναθεωρήσω διότι :
Η πρώτη ταινία του
«Εξολοθρευτή» είναι ένα ανεπανάληπτο θρίλερ του είδους της επιστημονικής
φαντασίας, ένα ανυπέρβλητο έργο των
ταινιών δράσης και τρόμου ταυτόχρονα.
Υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις
δύο ταινίες. Βεβαίως είναι εξαιρετικά τα εφέ και ασφαλώς εντυπωσιακό το σενάριο (σε
συνέχεια της πρώτης) της δεύτερης αυτής ταινίας, που φτιάχτηκε προφανώς και για ευρύτερους εμπορικούς λόγους .Το
<Judgment Day> αναμφίβολα εναρμονίζεται (από τότε) με την τεχνολογική εξέλιξη της
εποχής. Όπου με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης (σε νηπιακά στάδια ανάπτυξης
ακόμα στα 90’ς) δημιουργεί έναν <ουδέτερο επεξεργαστή> δεδομένων στους
ηλεκτρονικούς υπολογιστές.Ο οποίος μέσα από προηγμένους αλγόριθμους μαθαίνει
τις μηχανές να <σκέφτονται> και να αυτοσχεδιάζουν προς νέες κατευθύνσεις
και συμπεριφορές. Δηλαδή ,έστω και επιδερμικά ,περνάει μηνύματα και εκδοχές
όπως ότι, η ίδια η ανθρωπότητα μπορεί να εξανθρωπίζει - εκτός από τον εαυτό της
- ακόμη και <μηχανές φονιάδες>
αντί να γίνεται το θύμα του ίδιου της
του πολιτισμού και της εξέλιξης ώστε τελικά να αυτοκαταστρέφεται μέσα από
αυτά τα επιτεύγματα.
Αντίθετα, η πρώτη ταινία «Εξολοθρευτής» ως ταινία τρόμου - με απαράμιλλο σενάριο- είναι ένα φιλμ βουτηγμένο στο σκοτάδι και την απαισιοδοξία για ένα ζοφερό μέλλον όπου περιγράφει ,σε αυτό, έναν απελπισμένο κόσμο που προσπαθεί να ανασυνταχτεί μέσα από τα απομεινάρια ενός πυρηνικού ολέθρου έχοντας ως εχθρό του τις μηχανές που ο ίδιος δημιούργησε.
Το εντυπωσιακό στο φιλμ αυτό
- που αποτελεί μια άνευ προηγουμένου επανάσταση στην έβδομη τέχνη
αναφορικά με τη σύλληψη , την κατάστρωση και την εξέλιξη του σεναρίου – έχει να
κάνει με την εμφάνιση του Κάιλ ,του αρχηγού της αντίστασης στο μέλλον, ενάντια
στις μηχανές, στην (εργαζόμενη κοπέλα της διπλανής πόρτας) Σάρα Κόνορ. Για να
την προστατεύσει από τη <φονική μηχανή> την οποία έχει στείλει από το
μέλλον στο παρελθόν ο <Σκάινετ> (το Κεντρικό Σύστημα Υπολογιστών που μέσω
της Παγκόσμιας Βάσης Δεδομένων διαχειρίζεται τα πάντα στον πλανήτη) για να την
σκοτώσει προκειμένου να μην νικηθούν οι (σκεπτόμενες στο μέλλον) μηχανές από
τον άνθρωπο. Δηλαδή, προκειμένου να μην προλάβει εκείνη (στα 80'ς) να γεννήσει το παιδί
της (τον Τζόν Κόνορ) που στο μέλλον θα ηγείτο της επανάστασης την οποία κέρδιζε ο κόσμος (η ανθρωπότητα) ενάντια στις μηχανές.
Παρά ταύτα σε όλη τη
διάρκεια του έργου έχεις διαρκώς μια αγωνία και την αίσθηση πως είναι χαμένη η
μάχη της ανθρωπότητας, χωρίς να χρειαστεί να φθάσει στο μέλλον για να αναλάβουν οι μηχανές την εξολόθρευσή της.
Αυτή η υποβλητική Dark ατμόσφαιρα που διέπει όλη την πρώτη
ταινία του Κάμερον κυριολεκτικά σε καθηλώνει και νιώθεις το αίμα στις φλέβες
σου να παγώνει. Το σενάριο (για early 80’ς) είναι ασύλληπτο (θα μπορούσα να το
συγκρίνω μόνο με το 70’ς σενάριο του διασκεδαστικού εξωγήινου Superman) και χωρίς να θέλω να… υποτιμήσω άλλες
ταινίες του Bodybuilder Άρνολτ (ο οποίος δεν ήταν ηθοποιός ο άνθρωπος, αλλά
εφόσον πέρασε και στον κινηματογράφο) θεωρώ ότι, ο Σβαρτζενέγκερ γεννήθηκε για να παίξει αυτό το ρόλο του
serial killer του τηλεφωνικού καταλόγου. Του <Εξολοθρευτή>.
Ενσαρκώνει το απόλυτο ,ψυχρό αρνητικό απέναντι και ενάντια
σε οτιδήποτε θετικό μπορεί να εμπεριέχει το ανθρώπινο πνεύμα. Είναι ένα
δημιούργημα μακριά από κάθε θρησκευτικό ή ηθικό απόηχο. Για αυτή τη <φονική
μηχανή> την ευθύνη φέρει η χρήση της εξελισσόμενης τεχνολογίας ως ένα ακόμα
μέσο επιβολής (τελικά) από τον άνθρωπο επάνω στον άνθρωπο.
Ο Εξολοθρευτής, Σάιμποργκ - στρατιώτης ,δημιούργημα μιας
τεχνητής νοημοσύνης που απέκτησε αυτοσυνείδηση, επί της ουσίας εκφράζει το
αποκορύφωμα της βιομηχανικής εποχής, που σταδιακά εξαλείφει τα ανθρώπινα
χαρακτηριστικά. Τα βγάζει από το ρου της ανθρώπινης ιστορίας όπως τα ξέραμε.
Ξεφορτώνεται τις ανθρώπινες αδυναμίες του συναισθήματος ως εμπόδιο στον δρόμο
προς τον τελικό σκοπό της αποστολής που έχει αναλάβει. (Ο Άρνολτ στον <Εξολοθρευτή 2> - ώς καλός και σύμμαχος του ανθρώπου - ρωτάει: <τι είναι αυτό, τι έπαθες στο μάτι σου>
,για το δάκρυ που τρέχει στο μάγουλο του έφηβου Τζον Κόνορ. Στο τέλος της
ταινίας και ενώ ο μικρός κλαίει και ωρύεται για να μην χαθεί μέσα στο χυτήριο ο
Σβαρτζενέγκερ (ως Σάιμποργκ) του λέει <Ξέρω τώρα γιατί κλαίτε, εσείς οι
άνθρωποι…αλλά είναι κάτι που εγώ δεν μπορώ να κάνω> .
Σηκώνει τον αντίχειρα
(από το χέρι που του είχε απομείνει) και χάνεται μέσα στη φωτιά.
Ο πρώτος «Εξολοθρευτής» - THE TERMINATOR - είναι ένα αλληγορικό αριστούργημα γιατί
δεν βρίσκονται αντιμέτωπες δύο μηχανές, όπως στο <Judgment day> αλλά ένας άνθρωπος και
μια μηχανή. Ο Λοχίας Ρις τελικά πεθαίνει αφού πρώτα σώζει τη Σάρα Κόνορ, ως
είχε αποστολή. Παρόλα αυτά η αίσθηση που μένει ,ως κόμπος στο στομάχι, μέχρι το
τέλος της ταινίας είναι αυτή της ματαιότητας. Μεταξύ των άλλων στην ταινία
διαδραματίζεται και μια στιγμιαία (αλήθεια, πόσο μπορεί να διαρκεί μια στιγμή?
<Το μέλλον είναι άγνωστο και αβέβαιο> .
Η Σάρα Κόνορ
αντίθετα, στο <Judgment day> , έχοντας αποδράσει από το ψυχιατρείο, είναι
πλέον πεπεισμένη ότι, τελικά <Εμείς
καθορίζουμε το μέλλον και γράφουμε τη μοίρα μας>.
Μέσα από ενέργειες που κάνουμε
ή δεν κάνουμε.
Έτσι αποφασίζει να κάνει έφοδο, στο σπίτι, του επιστήμονα
που έχει ανακαλύψει τον <ουδέτερο επεξεργαστή> ,που θα αλλάξει τον κόσμο προς το χειρότερο,
ώστε να αποτρέψει την απαρχή αυτής της αλλαγής, βγάζοντας τον από τη μέση, πριν
εκείνος δημοσιοποιήσει αυτή την εφεύρεση.
Η Σάρα Κόνορ, στο δεύτερο <Εξολοθρευτή>, είναι ήδη η
μητέρα του υιού της (ο οποίος στο μέλλον θα σώσει την ανθρωπότητα, αλλά ο
μικρός ακόμα δεν το ξέρει) και έχει αναλάβει με κάθε τρόπο τη διάσωση αυτού.
Όπως όταν η ίδια κατάλαβε πόσο σημαντικό ήταν να καταφέρει να επιζήσει μαθαίνοντας (στον πρώτο <Εξολοθρευτή>) ότι επρόκειτο να γεννήσει τον «σωτήρα»
του κόσμου. Και μάλιστα το έμαθε από εκείνον, τον Λοχία Ρις, του οποίου η
ύπαρξη (η προερχόμενη μέσω χρόνο-μηχανής) από ένα πιθανό μέλλον,
αυτοαναιρέθηκε εφόσον πεθαίνει πριν
γεννηθεί, έχοντας, όμως, προηγουμένως προλάβει να καταστήσει μητέρα τη γυναίκα
που θα γεννήσει τον γιο του , σώζωντάς την ταυτόχρονα , εκπληρώνοντας έτσι την
αποστολή του. Ο Ρις είναι ο πατέρας του σωτήρα, τον οποίο στέλνει στο παρελθόν
ο γιος, χωρίς να γνωρίζει ότι πρόκειται για τον πατέρα του! Είναι το μαγευτικό
μέρος του σεναρίου της ταινίας όπου δε μπορεί παρά να εξαντλείται ,σημειολογικά ,μόνο σε
μεταφυσικές έννοιες με αλληγορικές σημασίες και αναμφίβολα μπερδεύει τα αυλάκια
του μυαλού στο χωροχρόνο.
Εξαιρετικές και ανεπανάληπτες παραμένουν και οι δύο ταινίες.
Το <TERMINATOR> λίγο περισσότερο.
(Εννοείται ότι δεν τίθεται θέμα σύγκρισης με ό,τι επακολούθησε μετά από αυτές τις δύο πρώτες ταινίες.)
Από μια άλλη κοινωνική οπτική,
οι μηχανές θα μπορούσαν κάλλιστα να χρησιμοποιηθούν για να κάνουν πιο εύκολη τη ζωή των ανθρώπων. Αντί να τους κάνουν δυστυχισμένους ή να τους αφανίσουν. Μέσω του παγκόσμιου ψηφιακού μετασχηματισμού που συντελείται πλέον - ειδικά μέσω και της τεχνητής νοημοσύνης που διαρκώς εξελίσσεται - θα μπορούσε να προκύψει ένα πιο δίκαιο επιστημονικά ταξικό σύστημα.
Όπως και να έχει ο «Εξολοθρευτής» άνοιξε τον δρόμο, και στον
κινηματογράφο και την ίδια τη ζωή. Κάθε
απαισιόδοξη σκέψη επάνω στη σχέση ανθρώπου και τεχνητής νοημοσύνης,
χρωστάει τα πάντα σ’ αυτό το τεράστιο και ανυπέρβλητο φιλμ.
Μπορεί το μέλλον να είναι αβέβαιο και άγνωστο αλλά εν
πολλοίς ,με ενέργειες που κάνουμε ή δεν κάνουμε, καθορίζουμε το μέλλον.
Κείμενο, φώτο και υλικό από το προσωπικό μας αρχείο:
Γιάννης Βασιλείου.
Η Μουσική σήμερα
<< I'LL BE BACK ! >>
